Kim był Franciszek Ksawery Branicki?

Osiemnasty wiek jest dla historii naszego kraju niezwykle ważny – to czas, w którym miały miejsce wszystkie trzy rozbiory Polski. Branicki pojawił się nawet w „Weselu” Wyspiańskiego jako symbol zdrajcy narodu.

Kim był Franciszek Ksawery Branicki?

Hetman wielki koronny Franciszek Ksawery Branicki zapisał się na kartach historii jako jeden z największych zdrajców Polski. Ten osiemnastowieczny awanturnik i intrygant stał między innymi za inicjowaniem romansu Stanisława Augusta Poniatowskiego z carycą Katarzyną. Po wybraniu Stanisława Augusta na króla Polski w wolnej elekcji Polska stała się jednocześnie zależna od Cesarstwa Rosyjskiego, a Franciszek Ksawery Branicki rozpoczął wyjeżdżać na zagraniczne misje do carycy.

Hetman wielki koronny przyczyniał się do destrukcyjnych działań podczas Sejmu Wielkiego, a szczytem jego kontrowersyjnych działań było obranie funkcji przywódcy konfederacji targowickiej oraz wkroczenie wraz z oddziałami wojsk rosyjskich do Polski. W dużej mierze oskarża się Franciszka Ksawerego Branickiego o drugi rozbiór Polski. Za swoje zdradzieckie działania otrzymywał ogromne wynagrodzenie od władców, a podczas gdy Polska była rozrywana na kolejne kawałki przez obce dłonie, Franciszek Ksawery Branicki żył wystawnie i wygodnie w posiadłościach zdobytych polską krwią.

Dokonania Franciszka Ksawerego Branickiego dla kultury polskiej

Choć Franciszka Ksawerego Branickiego nie rehabilituje absolutnie nic, a za swoje czyny został skazany na konfiskatę majątku, wieczną infamię oraz karę śmierci przez powieszenie (wykonaną in effigie wobec nieobecności zbrodniarza, co oznacza, że na szubienicy zawisł jedynie jego portret), faktem pozostaje, iż przyczynił się do powiększenia dziedzictwa kulturalnego Polski poza jej granicami. Jego majętności były ogromne. W jego posiadaniu znajdował się między innymi pałac w Petersburgu (w którym znajdują się liczne polskie pamiątki, na przykład biblioteczka polskich książek) czy letnia rezydencja wraz z parkiem zwana Aleksandrią. Ufundował także kościół pw. św. Jana Chrzciciela na Kijowszczyźnie.

Potomkowie Branickich i ich wpływ na kulturę polską

Pozytywny wpływ na dziedzictwo kulturowe Polski za granicą miały w znacznym stopniu dzieci Franciszka Ksawerego Branickiego, a było ich aż siedmioro. Dzieci hetmana prowadziły ważne ośrodki polskiego życia kulturalnego za granicą (Ksawery Branicki w nabytym przez niego Zamku Montresor we Francji, Eliza Branicka w pałacu rodzinnym Odescalchich w Rzymie oraz Maria Róża Branicka, która prowadziła salony międzynarodowe) oraz kolekcjonowały sztukę polskich artystów (na przykład Katarzyna oraz Maria Róża). Natomiast Aleksander wraz z bratem Konstantym Branickim uczestniczyli w egzotycznych wyprawach przyrodniczych i wykopaliskach archeologicznych, a zbiory z tych przedsięwzięć eksponowali w Pałacu Branickich w Warszawie.

Informacje na podstawie: https://polonika.pl/abc-dziedzictwa/indeks-osob/-braniccy-